Rajd "Barwy Jesieni" - Końskowola

 Data: 22.10.2022
Trasa: Końskowola - Stary Pożóg - Końskowola
Długość trasy: 13 km
Foto: Mariola

Tradycyjnie już spotkaliśmy się na rajdzie Barwy Jesieni. Tym razem pojechaliśmy do Końskowoli. Tu zwiedzaliśmy kościół parafialny wraz z podziemiami (kryptami) i kościół szpitalny wraz z pomieszczeniem na piętrze. Następnie przemaszerowaliśmy do Pożoga, gdzie zobaczyliśmy obiekty kontynuujące tradycje dawnego ogrodu doświadczalnego Czartoryskich i rozwalony bunkier poniemiecki z II wojny światowej leżący za wsią. Rajd zakończyliśmy ogniskiem w wąwozie i wróciliśmy do Końskowoli.

Końskowola  pierwotnie nosiła nazwę Witowska Wola, zaś od poł. XV w., gdy właścicielami jej stali się Końscy, występuje również nawa Konińska Wola. Pierwsze wzmianki o Końskowoli można znaleźć w opisach Długosza z roku 1442.

ratusz z 1775 r.

Kościół Znalezienia Krzyża Świętego i świętego Andrzeja Apostoła.

Świątynia ufundowana została w połowie XVI wieku przez Andrzeja Tęczyńskiego, wojewodę lubelskiego i kasztelana krakowskiego. Jej dzieje są jednak starsze: pierwszy, drewniany kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego został wzniesiony w końcu XIV wieku. Według tradycji, murowane prezbiterium zostało wybudowane w 1442 roku i ufundowane przez Jana Konińskiego. Relikty murowanej świątyni z XV wieku zostały znalezione w maju 2010 roku, w trakcie prac renowacyjnych. Dzięki przebudowie, którą zlecił około 1670 roku marszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski i prowadził Tylman z Gameren, kościół otrzymał kształt trójnawowej bazyliki. Kolejna przebudowa, prowadzona w I połowie XVIII wieku i zlecona przez Elżbietę Helenę Sieniawską a później przez Augusta Aleksandra Czartoryskiego i jego małżonkę Zofię Czartoryską z Sieniawskich nadała kościołowi obecną formę.

Ołtarz główny został wykonany w I połowie XVIII wieku w warsztacie braci Hoffmann.

W krypcie pod kaplicą południową znajduje się nagrobek Zofii z Opalińskich, księżnej Lubomirskiej, zaprojektowany przez Tylmana z Gameren. W krypcie pod kaplicą północną pochowani są rodzice księżnej - Izabela z Tęczyńskich i Łukasz Opaliński młodszy, marszałek nadworny koronny.

Największym skarbem końskowolskiej fary jest nagrobek Izabeli i Łukasza Opalińskich. Ozdobiono go popularnym w dobie baroku motywem ikonograficznym - rzeźbą wanitatywną przedstawiającą ciało zmarłego w stanie rozkładu - to unikat w skali kraju.

W ołtarzu głównym jest umieszczony krucyfiks z XVII wieku. Ambona zwieńczona jest rzeźbą wykonaną w warsztacie braci Hoffmann. Tablica z herbem hrabiowskim Tęczyńskich, wmurowana w ścianę prezbiterium przypomina o założycielu miasta Końskowola, wspomnianym wyżej Andrzeju Tęczyńskim.

Kościół świętej Anny. Świątynia została zbudowana na początku XVII wieku, konsekrowana w 1613 roku, została wzniesiona w stylu renesansu lubelskiego. To niewielka, jednonawowa, pozbawiona wieży budowla o smukłych proporcjach, zamknięta węższym półkolistym prezbiterium. Jej trójkątne, dekoracyjnie rozczłonkowane szczyty są zwieńczone typowymi dla renesansu lubelskiego sterczynami. Sklepienie kolebkowe jest pokryte sztukateriami, które tworzą geometryczne wzory uzupełnione płaskorzeźbami.

Ołtarz główny został wykonany w stylu manierystycznym; znajduje się w nim obraz z XVII wieku przedstawiający świętą Annę Samotrzecią, namalowany przez lubelskiego artystę – Stanisława Szczerbica. Na obrazie w lewym dolnym rogu ołtarza jest przedstawiony duchowny, utożsamiany z księdzem Stanisławem z Zalesia Lisowiczem. Obok wizerunku proboszcza końskowolskiego i prepozyta szpitalnego jest przedstawiony także znak herbowy w kształcie tarczy, na której znajduje się czerwone serce przekłute strzałą. Przypuszcza się, że w kościele tym został pochowany ksiądz Stanisław Lisowicz.

W pomieszczeniach nad zakrystią znajduje się cenna polichromia wykonana na początku XVII wieku.

Naprzeciwko kościoła znajduje się dwór Tęczyńskich.

Do niedawna sądzono, że zamek Tęczyńskich, o którym zaświadczają źródła, został zniszczony w czasie jednej z zawieruch dziejowych, jakie przetoczyły się przez Polskę. Dzięki badaniom dr Adama Soćko wiemy, że dawna plebania – co do której zakładano, że powstała między 1613 a 1630 r. – w istocie rzeczy była o niemal wiek starszym dworem rodu Tęczyńskich.

W Pożogu odwiedziliśmy obiekty kontynuujące tradycje dawnego ogrodu doświadczalnego Czartoryskich. Wieś jest ośrodkiem hodowli róż, krzewów ozdobnych i owocowych.

W miejscowości znajdują się także: kościół filialny pw. Matki Boskiej Królowej Polski dla parafii pw. Znalezienia Św. Krzyża w Końskowoli, figurka Św. Floriana.

Bunkier poniemiecki z czasów II wojny światowej